Teknolojinin finans sektörünü iyileştirmesi ve dönüştürmesi amacıyla her geçen gün yeni uygulama ve çözümleri merkezine alan “FinTech” alanında farklı uygulamalar gündeme gelmekte, veri odaklı çözümler finans sektörü tarafından benimsenerek finans dünyasının işleyiş modellerinde esaslı değişikliklere yol açmaktadır. Bu kapsamda finans sektörünün radarında olan pek çok uygulama ve teknoloji vardır; açık bankacılık, servis modeli bankacılığı, merkeziyetsiz finans (DeFi), yapay zeka destekli uygulamalar, blokzinciri teknolojisi entegrasyonları ve sigortacılık teknolojileri (InsureTech) bunlardan bazılarıdır.
FinTech sektöründe yaşanan gelişmelere paralel olarak 2019 senesinden itibaren Türkiye’de de finansal teknolojilere ilişkin mevzuat değişiklikleri oldukça hızlı bir şekilde ilerleyerek farklı konuları mercek altına almaya başlamıştır; açık bankacılık, servis modeli bankacılığı, ödeme kuruluşlarının lisans gereksinimleri, FinTech şirketlerinin birleşme ve devralma süreçlerinde Rekabet Kurumu’na bildirim zorunluluğu getirilmesi, dijital müşteri edinimi kriterleri, asgari özkaynak miktarlarının yeniden belirlenmesi gibi pek çok gelişme yaşanmıştır.
Dijitalleşmenin sebep olduğu dönüşümü gözlemlemek ve FinTech sektörünün gidişatını kavrayabilmek adına yerel mevzuatın incelemesinin yanı sıra yurtdışında yaşanan değişiklikleri takip etmek de önemli olduğundan, 2022 araştırma sonuçlarına dayanarak OECD tarafından hazırlanan ve 27 Ocak 2023 tarihinde yayınlanan raporu mercek altına almak isteriz;
“Açık Bankacılıktan Açık Finansa Geçiş” başlıklı raporda veri paylaşım uygulamalarının açık bankacılıktan açık finansa doğru yön değiştirmekte olduğu, söz konusu dönüşümün ise veriye erişim ve veri kaynak paylaşımına ilişkin çerçeveyi genişleterek sigortacılık gibi farklı finansal faaliyetleri de kapsamına aldığı ifade edilmiştir. Bu kapsamda OECD üyesi olan ve olmayan ülkelerde hali hazırda kullanılmakta olan veri paylaşım çerçeveleri, veriye erişim ve paylaşım kriterleri, tüketiciyi koruyucu önlemler ile operasyonel ve teknik gereksinimlere ilişkin şartlar ve koşullar değerlendirilerek, mevcut uygulamalardan edinilen öğretilerin tüketicilere ve finansal piyasalara olan etkisine değinilmiştir.
Rapor’da dört ana başlık altında değerlendirmelere yer verilmiştir;
i. Açık Finans Çerçevesi
ii. Üçüncü Kişi Sağlayıcılara Veri Erişimi
iii. Operasyonel ve Teknik Gereksinimler
iv. Mevcut Uygulamalardan Edinilen Öğretiler
Rapor kapsamında ele alınan hususlar ise şu şekildedir;
Açık Bankacılık kapsamında gerçekleştirilen veri aktarım uygulamalarının dönüşümü olarak ifade edilen Açık Finans uygulamalarında, ödeme/işlem verilerinin ötesinde bir veri erişimi ve paylaşımının söz konusu olduğu,
Hali hazırda OECD üyesi olan ve olmayan ülkelerce benimsenmiş mevzuatların detayları,
Açık finans uygulamalarının inovasyonu teşvik edici, rekabeti artırıcı ve tüketiciyi koruyucu etkili olduğu, inovasyonun finans ve bankacılık sektöründe aynı zamanda yenilikçi ürün ve hizmetleri beraberinde getireceği,
Veri paylaşımına ilişkin mevzuat düzenlemelerinin inovasyonun teşvik edilmesi, rekabetin artırılması, maliyetlerin düşürülmesi ve daha iyi hizmet deneyimi sunulması adına finansal hizmetleri ve tüketicileri olumlu yönde etkilediği,
Veriye erişimin OECD ülkelerinin tekelinden çıkarılması halinde yeni ve daha uygun maliyetli ürünlerin tüketiciye sunulabileceği, böyle bir durumda ise tüketici memnuniyetinin artırılabileceği,
Açık finansın yeni iş modellerinin gelişimine olan katkısına ilaveten, bankalar ile FinTech şirketleri arasındaki iş birliklerinin hesap bilgisi hizmet sağlayıcıları veya ara hizmet sağlayıcılar gibi yeni oyuncuları ekosisteme dahil edebileceği,
Ülkesel bazlı örneklendirmelere yer verilerek çoğu OECD ülkesi tarafından açık bankacılık düzenlemelerinin mevzuata dahil edildiği, PSD2 düzenlemelerinin yerel mevzuata entegre edilmiş olduğu,
Tüketicilere daha hızlı ve düşük maliyetli çözümler sunmayı amaçlayarak rekabet koşullarında pozitif bir etki yaratılmasının önemli olduğu,
OECD araştırması neticesinde, farklı veri gruplarının erişime açılması neticesinde açık bankacılıkla ilişkili çerçevelerin finans sektörünü olduğu kadar diğer sektörleri de etkilemiş olduğu, bu kapsamda yaşanan gelişmelerin ve gereksinimlerin OECD üyesi olan ve olmayan ülkeler nezdinde benzerlik gösterdiği,
Alınması gereken önlemlerin, tüketiciyi korumaya yönelik ek tedbirlerin ve teknik altyapı iyileştirmelerinin neler olduğu
ifade edilmiştir.
2022 sonuçlarını baz alarak yayımlanan Rapor’da ele alındığı üzere, farklı veri gruplarının paylaşıma açılması, veriye erişimin bazı ülkelerin tekelinden çıkarılması, bu sayede tüketici odaklı ve aynı zamanda sektörde inovasyonu teşvik edici “Açık Finans”a geçiş halinde; Fintech sektöründe iyileştirici ve finans piyasalarını geliştiren yaklaşımlar söz konusu olacaktır. Bu kapsamda geliştirilen yeni ürün ve hizmetlerin hem özel sektör hem de tüketiciler nezdinde güvenli bir ortam sağlaması içinse ilgili mevzuat değişikliklerinin yapılması önem arz etmektedir.
Av. Burcu Tümer
Dr. Soner Canko